ازن ساز
ژنراتورهای ازن نوعی سیستم تصفیه هوا هستند که ازن (O3) را برای کمک به کاهش حضور آلاینده های موجود در هوا تولید می کنند. ترکیب بسیار واکنش پذیر ازن از سه اتم اکسیژن به مولکول ها اجازه می دهد تا به آلاینده های آلی موجود در هوا بچسبند تا اکسید شوند و آنها را از بین ببرند. هم اشکال خوب و هم بد ازن وجود دارد:
ازن استراتوسفری یا "ازن خوب" در جو بین 6 تا 30 مایلی بالاتر از سطح زمین یافت می شود. لایه اوزون از ما در برابر اشعه مضر UV خورشید محافظت می کند. ازن در سطح زمین یا "ازن بد" یک آلاینده هوا برای سلامتی ما مضر است. ژنراتورهای ازن معمولا "ازن بد" تولید می کنند.
یک ژنراتور ازن چگونه کار می کند؟
ازن از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است، بنابراین O3. دو اتم از اکسیژنی که تنفس می کنیم. سومی می تواند از مولکول ازن جدا شود، دوباره به مولکول های مواد دیگر بچسبد و ترکیب شیمیایی آنها را تغییر دهد.
ژنراتورهای ازن این واکنش شیمیایی را با فیلتر کردن اکسیژن (O2) مهار میکنند، سپس از یک بار الکتریکی برای شکستن مولکولهای اکسیژن استفاده میکنند و آنها را تشویق میکنند تا به صورت اکسیژن و ازن اصلاح شوند.
خطرات احتمالی استفاده از ازن ساز!!!
- برخی از افراد نسبت به دیگران مستعدتر هستند و ممکن است بیشتر در معرض اثرات نامطلوب سلامتی قرار گیرند و اگر شما نیز دستگاهی دارید که از میزان اوزون تولیدی آن اطلاعات کافی ندارید حتما در حین استفاده از دستگاه از گروه های که در ادامه می نویسیم بخواهید که از محیط خارج شوند. افراد در معرض خطر ویژه: کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به آسم هستند.
خطرات قرار گرفتن در معرض ازن با غلظت بالا
- می تواند باعث تحریک چشم، بینی، گلو و ریه، سرفه و تنگی نفس شود.
- ممکن است بیماری های مزمن تنفسی مانند آسم را تشدید کند.
- این احتمال وجود دارد که پذیرش در بیمارستان و مراجعه به اورژانس برای بیماری های تنفسی را افزایش دهد.
- همچنین می تواند بر گیاهان داخل محیط تأثیر منفی بگذارد و به موادی مانند لاستیک، پوشش سیم های الکتریکی و حتی پارچه آسیب برساند.
اوزون: خوب یا بد؟
ازن، O3، از سه اتم اکسیژن تشکیل شده در حالی که دو اتم اکسیژن مولکول اصلی اکسیژن را تشکیل می دهند و بعبارتی این اتم سوم بکمک ازن ساز ایجاد می شود. اتم سوم اضافی ازن را به گازی ناپایدار و بسیار واکنش پذیر تبدیل می کند. همین سه اتمی بودن آن در لایه اوزون اتمسفر فوقانی به فیلتر اشعه ماوراء بنفش مضر خورشید کمک می کند، اما ازن موجود در هوایی که تنفس می کنیم اگر دارای غلظت کنترل شده نباشد، برای چشم، بینی، گلو و ریه ها تحریک کننده است و می تواند تأثیر منفی قابل توجهی بر سلامت داشته باشد. این اثرات نامطلوب بهداشتی ثابت شده منجر به تعیین استانداردهای دولت ایران برای ازن موجود در هوای اطراف شده است.
ژنراتورهای ازن بار الکتریکی را به هوای عبوری از محفظه ورودی آن اعمال میکنند. این امر برخی از اتمهای عادی اکسیژن را به کمک انرژی به اتمهای منفرد ناپایدار تقسیم میکند که با مولکولهای دیگر اکسیژنهای کامل پیوند مییابند و ازن را تشکیل میدهند. در این کار یعنی یک مولکول اکسیژن شکسته شده و یک اتم آن به یک مولکول کامل اکسیژن میچسبد که نتیجه آن همان مولکول ازون میباشد.
هنگامی که ازن تولید میشود، با یک آلاینده (باکتری، ویروس یا هر چیزی که یک محیط را آلوده میکند) واکنش نشان میدهد و آن را از طریق فرآیندی به نام اکسیداسیون به مولکول های کمتر پیچیده (و معمولاً کمتر مضر) تجزیه میکند. ازنی که با مولکولهای دیگر واکنش نشان نداده است (به دلیل عدم وجود آلاینده و یا احتمال عدم برخورد مولکول ازن به مولکولهای آلاینده) به مرور زمان به اکسیژن تجزیه میشود. جالب است که ازن زنی در بخش تصفیه هوا بوها را از بین میبرد و هوایی تمیز ارائه میکند، در مورد آب و سایر مواد خاصیت ضد عفونی را اجرا میکند. حتی توسط USDA و FDA برای استفاده در مواد غذایی نیز تایید شده است.
اگرچه بسیاری از تولیدکنندگان ادعا میکنند که ازن تقریباً هر آلایندهای را بیضرر میکند، پیروی از دستورالعملهای ایمنی، درک ساختار آلایندهها و داشتن یک متخصص ازن برای اندازهگیری مناسب واحد تولید ازن مهم است زیراکه شناختن پارامترهای میزان آلایندگی و طراحی یک ازن ساز متناسب با محیط مورد نظر میتواند بسیار در بخش هزینهها و سلامت دستگاه مهم باشد.
تولید ازن
فرآیند تولید ازن به طور طبیعی در محیط به یکی از دو روش زیر رخ میدهد: رعد و برق یا نور خورشید. پس از رعد و برق، احتمالاً همه ما بوی ازن را استشمام کردهایم. بویی تازه، تمیز و بهاری که پس از طوفان و رعد و برق متوجه میشویم، اغلب ناشی از ایجاد ازن توسط طبیعت است. روش دوم اشعه ماوراء بنفش خورشید است. از طریق این روش، اکسیژن در حضور اشعه ماوراء بنفش خورشید میتواند تجزیه شده و به اوزون تبدیل شود که انجام دهنده این عمل انرژی موجود در نور خورشید و برگرفته از اشعه ماورای بنفش آن است فلذا به سادگی در طبیعت ازن تولید میشود.
ژنراتورهای ازن این فرآیندها را در یک محیط کنترل شده بازسازی میکنند. این منجر به پیدایش دو نوع مولد ازن میشود: ژنراتورهای تخلیه الکتریکی و ژنراتورهایی که با اشعه ماورای بنفش ساختگی کار میکنند.
تاثیر آب و هوای محیط در کارکرد ازن ساز:
در یک مطالعه، یک سری از رفتار ازن تحت تزریق ازن با اندازههای مختلف حباب گاز ازن در pH 1.7 و 7.4 انجام شد تا اثرات اندازه حباب گاز ازن و pH بر روی رفتار ازن مشخص شود. همچنین دیوکسان به عنوان یک کاوشگر رادیکال هیدروکسیل استفاده شد. نتایج بهدستآمده به شرح زیر خلاصه میشوند:
- اگرچه تابش اشعه ماوراء بنفش و ازن به تنهایی دیوکسان را کمی تجزیه کردند، رفتار ازن سریعترین نرخ تخریب را از طریق تولید OH آغاز شده توسط فتولیز UV نشان داد.
- عملکرد رفتار ازن به اندازه حباب گاز ازن و pH بستگی دارد. افزایش اندازه حباب و کاهش pH راندمان استفاده از ازن را افزایش داد، اما کارایی انحلال ازن را بدتر کرد.
- افزایش راندمان انحلال ازن در رفتار ازن در pH بالاتر به دلیل میزان مصرف نسبتاً زیاد ازن به دلیل خود تجزیه گری و واکنش ازن و HO2 - ایجاد شد.
- اثر افزایشی pH اسیدی بر بازده استفاده از ازن با تغییر مسیر تولید OH از تولید OH از طریق O3به فتولیز H2O2 ایجاد شد. این تغییر توسط تعادل شیمیایی H2O2 و HO2 - القا شد. فتولیز یو وی H2O2 نیاز به تجمع H2O2 در سیستم داشت، زیرا ضریب خاموشی مولی H2O2 در 254 نانومتر نسبتاً کوچک بود. این نیاز باعث تاخیر زمانی اولیه تخریب دیوکسان توسط رفتار ازن در pH 1.7 شد.
- حباب های ریز گاز ازن به بهبود کارایی انحلال ازن از طریق افزایش سطح موثر بین فازهای مایع و گاز کمک کردند.
- حباب های بزرگ ازن انتقال H2O2 از سطح حباب به محلول توده را تسریع کردند. در نتیجه، فتولیز یو وی H2O2 در محلول حجیم افزایش یافت و کارایی استفاده از ازن بهبود یافت.